حفظ عفت کلام

حفظ عفت کلام

عمران بن نعمان نقل کرده است: حضرت صادق(ع) دوستی داشت که همیشه همراه حضرت بود. روزی در رکاب امام در بازار کفاش ها می رفتند و غلام این شخص که اهل «سند» بود، به دنبالش می رفت، همین طور که می رفتند، آن شخص به عقب سرش نگاه کرد و غلام خویش را ندید. چند بار برگشت و نگاه کرد، باز او را نیافت. خیلی عصبانی و ناراحت شده بود، ناگهان مشاهده نمود که غلام با سرعت می آید (گویا مغازه یکی از کفاش ها نظر غلام را جلب کرده و مدتی در آنجا به نظارت ایستاده بود). وقتی غلام نزدیک شد، یار امام به آن غلام گفت: کجا بودی مادر فلان؟ حضرت تا این کلام را شنید از تعجب دست به پیشانی زد و فرمود: سبحان الله مادرش را به زنا متهم می کنی؟ من خیال می کردم تو خوددار و پارسایی! و اکنون می بینم که ورع و پارسایی نداری!

عرض کرد: قربانت گردم مادرش زنی است از اهل «سند» و مشرک است. حضرت فرمود: مگر نمی دانی که هر ملتی برای خود ازدواجی دارد؟ از من دور شو دیگر نمی خواهم با تو باشم. حضرت اینرا فرمود و از آن مرد دور شد.
عمران بن نعمان به نقل از این داستان می گوید: «دیگر هرگز حضرت را با آن مرد ندیدم که راه برود و همنشین باشد.»(۱)

۱- اصول کافی، ج ۴، ص ۱۶

 فحش دادن و دشنام عملی زشت و گناه مسلم است و هرگز درخوراهل ایمان و انسان های خدا جو و با وقار و مودب به ادب اسلامی نمی باشد. مقابله به مثل در امثال این مورد که گناه و زشتی آن مسلم است، نیز شایسته مومن نیست، بهترین برخورد با آدم فحاش بی توجهی کریمانه به او است. قرآن کریم در صفات مومن می فرماید: و اذا مرو باللغو مرو کراما. هنگامی که با لغو برخورد می کنند، کریمانه از آن عبور می کنند.

فحش در احادیث و روایات

در متون و منابع غنی اسلامی و روایات پیشوایان دین علیهم السلام صحبت رکیک ٬فحش دادن و عدم عفت کلام ٬بسیار مذمت شده و نهی گردیده است.در روایتی آمده که:

ـ الامام الصادق(‌ علیه السلام ): « اِحفَظ لِسانَک عَن خَبیثِ الکلامِ ». « زبان خود را از بیان کلمات زشت و رکیک محافظت کن ».

ـ الامام علی( علیه السلام ): « الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَیسا مِن الإسلامِ ». « دشنام دادن و بد دهنی ( یا دشنام شنیدن ) از اسلام بدورند ».

ـ الامام باقر( علیه السلام ): «‌ اِنَّ اللهَ یبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ ». « خداوند شخص ناسزاگوی بد دهن ( یا دشنام شنو ) را دشمن دارد ».

ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « ایاکُم وَ الفُحشَ ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لایحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ ».4

پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله ): « از دشنامگویی بپرهیزید، زیرا خدای عزوجلّ ناسزاگوی بد دهن را دوست ندارد ».

 

ـ رسول الله(‌صلی الله علیه و آله ):‌ «‌ ما کَانَ الفُحشُ فی شیءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا کانَ الحَیاءُ فی شیءٍ قَطُّ الّا زانَهُ ». « زشت گویی ( و زشت کرداری ) هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را عیبناک گردانید و شرم و حیا هرگز در چیزی نبود مگر اینکه آن را آراست ».

ـ الامام علی( علیه السلام ):‌ « اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الکَلامِ ». « نابخردترین نابخردان، کسی است که به دشنامگویی افتخار کند ».

ـ الامام علی( علیه السلام ): « مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ ». « کسی که دشنام دهد دل حسودانش را خنک گرداند ».

ـ الامام صادق( علیه السلام ): « مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ فی النّارِ ». « هرکس که مردم از زبانش بترسند او در آتش است ».

ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « مِن عَلاماتِ شِرکِ الشَّیطانِ الذی لایشُکَّ فیهِ ان یکونَ فحّاشاً لایبالی ما قالَ و لا ما قیلَ فیهِ ». « یکی از نشانه های شریک شیطان که تردیدی در آن نیست،‌ این است که شخص دشنامگوی باشد و باکی نداشته باشد که چه گوید و چه شنود ».

ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن تُکرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ ». « یکی از بدترین بندگان خدا کسی است که به سبب بدزبانی و دشنامگوییش، همنشینی با او ناخوشایند باشد ».

ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ): « اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَکَهُ الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ ». « از بدترین مردمان کسی است که مردم، از ترس ناسزاگویی او، وی را ترک کنند ».

ـ الامام الصادق( علیه السلام ): « البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ فی النّارِ ». « بدزبانی از بی ادبی است و بی ادبی در آتش می باشد ».‌

ـ الامام علی( علیه السلام ): « مِنَ الفُحشِ کَثرَهُ الخُرقِ ». « خشونت و بدخویی زیاد، از جملة زشتیها است ».

ـ الامام باقر( علیه السلام ): « سِلاحُ اللِّئامِ قَبیحُ الکَلامِ ». « حربة فرومایگان زشتگویی است ».

ـ الامام زین العابدین( علیه السلام): « مَن رَمی النّاسَ بما فیهم رَمَوهُ بما لَیسَ فیهِ ». « هر که از عیبهایی که مردم دارند سخن بگوید، مردم عیبهایی را که ندارند به او نسبت دهند ».

ـ رسول الله( صلی الله علیه و آله ):‌ « اِذا نَسَبَکَ رَجُلٌ بما یعلَمُ مِنکَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَیکونَ أجرُ ذلک لک وَ وَبالُهُ عَلَیهِ ». « هرگاه کسی از تو چیزی می داند و آن را به تو نسبت داد، تو آنچه را از او می دانی به وی نسبت مده ( و اظهار مکن ) تا ثواب این کار از آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او ».
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.

از امام باقر علیه السلام نیز در این زمینه رسیده است که: بهتر و زیبا تر از آنگونه که دوست دارید دیگران با شما سخن بگویند٬با آنها سخن بگویید٬به درستیکه خداوند کسی را که به مومنین ناسزا دهد و آنها را لعن کند و طعنه بزند ٬دشمن دارد.

امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند می فرمایدکه هرکس به دوست من(یعنی مومن)اهانت کند(چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول کافی ج ص ۳۵۲

با توجه به حرام و گناه بودن فحش و ناسزاگویی، نمی توان پاسخ کار حرام و معصیتی را با حرام و معصیت داد.

روزی امیرالمومنین(علیه السلام) شنید که مردی به جناب قنبر دشنام می دهد و قنبر خود را آماده کرد او را فحش بدهد، حضرت فریاد زد: قنبر، آرام باش! دشنام گویت را با خواری واگذار که با این کار خدا را خشنود میکنی و شیطان را خشمگین می سازی و دشمنت را کیفر می دهی.

سپس امام سوگند یاد کرد که «هرگز شخص با ایمان، پروردگار خود را از چیزی همانند« حلم و خویشتن داری» راضی نساخته، شیطان را با سکوت خشمگین نکرده، احمق را با خاموشی، مجازات ننموده است.( سفینةالبحار، چاپ قدیم، ج1، ص300، واژه حلم)

در روایات برای فحش و ناسزاگویی یا ترک آن به خاطر اطاعت از خدا و ترس از عذاب الهی، آثار و نتایجی ذکر شده است.

امام صادق(علیه السلام)فرمود: هر که به مسلمانی فحش دهد، خدا برکت را از روزی اش می گیرد و لطف و رحمتش را از او بر می دارد او را به خودش واگذار می نماید، و زندگی اش را به سوی فساد و تباهی سوق می دهد.( اصول کافی، ج2، ص226)

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)فرمود: برای هر کس کاری زشت و ناسزا یا شهوتی رخ نماید و او به خاطر ترس از خدا از آن بپرهیزد، خدا آتش جهنم را بر وی حرام میکند و از هول و ترس بزرگ قیامت، نجاتش می دهد.( بحارالانوار، ج67، ص378)

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند : کسی که می خواهد کلام زشت را از خودش دور بکند با سوره ی همزه مانوس باشد . در روایت داریم که کسی که سوره ی همزه را بیست و یک بار می خواند کلام های زشت و سخن بدگویان را از خودش دور کرده است