حکایت آن اعرابی که سگ او از گرسنگی می‌مرد و انبانش پر نان بود

حکایت آن اعرابی که سگ او از گرسنگی می‌مرد و انبان او پر نان و بر سگ نوحه می‌کرد و شعر می‌گفت و می‌گریست و سر و رو می‌زد و دریغش می‌آمد لقمه‌ای از انبان به سگ دادن

یک مرد عرب سگی داشت که در حال مردن بود. او در میان راه نشسته بود و برای سگ خود گریه می‌کرد. گدایی از آنجا می‌گذشت، از مرد عرب پرسید: چرا گریه می‌کنی؟ عرب گفت: این سگ وفادار من، پیش چشمم جان می‌دهد. این سگ روزها برایم شکار می‌کرد و شب‌ها نگهبان من بود و دزدان را فراری می‌داد. گدا پرسید: بیماری سگ چیست؟ آیا زخم دارد؟ عرب گفت: نه از گرسنگی می‌میرد. گدا گفت: صبر کن، خداوند به صابران پاداش می‌دهد.

 

 گدا یک کیسه پر در دست مرد عرب دید. پرسید در این کیسه چه داری؟ عرب گفت: نان و غذا برای خوردن. گدا گفت: چرا به سگ نمی‌دهی تا از مرگ نجات پیدا کند؟
عرب گفت: نان‌ها را از سگم بیشتر دوست دارم. برای نان و غذا باید پول بدهم، ولی اشک مفت و مجانی است. برای سگم هر چه بخواهد گریه می‌کنم. گدا گفت : خاک بر سر تو! اشک خون دل است و به قیمت غم به آب زلال تبدیل شده، ارزش اشک از نان بیشتر است. نان از خاک است ولی اشک از خون دل. 

آن سگی می‌مرد و گریان آن عرب                                   اشک می‌بارید و می‌گفت ای کرب
سایلی بگذشت و گفت این گریه چیست                         نوحه و زاری تو از بهر کیست
گفت در ملکم سگی بد نیک‌خو                                     نک همی‌میرد میان راه او
روز صیادم بد و شب پاسبان                                         تیزچشم و صیدگیر و دزدران
گفت رنجش چیست زخمی خورده است                         گفت جوع الکلب زارش کرده است
گفت صبری کن برین رنج و حرض                                     صابران را فضل حق بخشد عوض
بعد از آن گفتش کای سالار حر                                       چیست اندر دستت این انبان پر
گفت نان و زاد و لوت دوش من                                        می‌کشانم بهر تقویت بدن
گفت چون ندهی بدان سگ نان و زاد                               گفت تا این حد ندارم مهر و داد
دست ناید بی‌درم در راه نان                                           لیک هست آب دو دیده رایگان
گفت خاکت بر سر ای پر باد مشک                                  که لب نان پیش تو بهتر ز اشک
اشک خونست و به غم آبی شده                                    می‌نیرزد خاک خون بیهده
کل خود را خوار کرد او چون بلیس                                    پارهٔ این کل نباشد جز خسیس
من غلام آنک نفروشد وجود                                             جز بدان سلطان با افضال و جود
چون بگرید آسمان گریان شود                                         چون بنالد چرخ یا رب خوان شود
من غلام آن مس همت‌پرست                                         کو به غیر کیمیا نارد شکست
دست اشکسته برآور در دعا                                              سوی اشکسته پرد فضل خدا
گر رهایی بایدت زین چاه تنگ                                           ای برادر رو بر آذر بی‌درنگ
مکر حق را بین و مکر خود بهل                                           ای ز مکرش مکر مکاران خجل
چونک مکرت شد فنای مکر رب                                         برگشایی یک کمینی بوالعجب
که کمینهٔ آن کمین باشد بقا                                             تا ابد اندر عروج و ارتقا