درس سوم سواد رسانه ای (پنجگانه سواد رسانه ای)

درس سوم کتاب تفکر و سواد رسانه ای
پنجگانه ی سواد رسانه ای(1)

در این درس مخاطب با پنج رُکن اصلی(پنج پرسش کلیدی) یک پیام روبرواست.
مخاطب فعال بایستی این پنج رکن پیام را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.این پنج رکن عبارتند از: 

  1- فرستنده ی پیام

 2- محتوای پیام ، هدف و انگیزه ی فرستنده ی پیام
 3- قالب و چهارچوب پیام (پیام در چه قالبی و در چه بستری انتشار یافته است)
 4- گیرنده ی پیام(جامعه ی هدف پیام)
 5- بافت فرهنگی و تاریخی که پیام در آن منتشر شده است.

مخاطب فعال در رابطه با فیلم ها و تصاویر این درس بایستی به این پنج پرسش کلیدی زیر پاسخ جامع و کامل داشته باشد.

1- فرستنده ی پیام چه کسی است؟

2- محتوای پیام چیست؟ هدف و انگیزه ی فرستنده ی پیام چیست؟چرا این پیام را فرستاده است؟

3- ساختار پیام چیست؟در چه قالبی ارسال شده است؟(قالب پیام)
4- جامعه ی هدف و مخاطبانش چه کسانی هستند؟برای چه قشری از جامعه ارسال شده است؟

5- چه سبک زندگی را این پیام ارائه داده است؟ یا چه سبک زندگی هایی از آن حذف شده است؟

این پرسش ها با جزئیات بیشتری در جدول صفحه 23 کتاب ارائه شده است. مخاطب می تواند این پرسش ها را در رابطه با هر پیامی مطرح نموده و پاسخ پرسش ها پیدا کند.

رسانه ها دو نوع مخاطب دارند: مخاطب فعال و مخاطب منفعل

مخاطب فعال مخاطبی است که پیام های رسانه ای را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده وپاسخی جامع و کامل برای پنج پرسش کلیدی هرپیام رسانه را دارد. با توجه به محتوای درس سوم، مخاطب فعال کسی است که 5 پرسش کلیدی را در رابطه با هر پیام رسانه ای مطرح نموده و پاسخ کامل برای این پرسش ها داشته باشد.
بعبارت ساده تر، مخاطب فعال مصرف کننده ی محض نیست بلکه مخاطبی است هوشمند و خلاق و خود تولید کننده ی پیام

مخاطب منفعل ، مخاطبی است که پیامهای رسانه ای را بدون چون و چرا دریافت می کند. بعبارت دیگر مصرف کننده ی محض رسانه هاست.

همان طوریکه می دانید برای یادگیری هرگونه مهارتی نیاز به تمرین و تکرار می باشد،برای یادگیری سواد رسانه ای نیز نیازمند تمرین مستمر و مرتب لازم است تا بتوان به دانایی و توانایی مناسب رسید.  

تصاویرصفحه ی 24  کتاب تفکر و سواد رسانه ای

تصویر بالا سمت چپ

فرستنده : مدافعان صلح جهانی

مخاطب: افکار عمومی جهان

هدف: آگاه سازی مردم از پشت صحنه کسانی که دم از صلح می زنند

قالب: تصویر

پیام: نظام جهانی را تعریف می کند که با شعار آزادی در پی فریب افکارعمومی ست

 تصویر پایین سمت چپ

فرستنده : شرکت سازنده خمیردندان

گیرنده: نسل جوان

هدف: سود آوری و تبلیغ

قالب: تصویر

پیام: خمیر دندان ما دندانهای شما را مقاوم می کند

تصویر بالا سمت راست

فرستنده :سازمان مبارزه بامواد مخدر

گیرنده : معتادین و افراد درمعرض خطر

هدف : هشدار مبنی بر اینکه اعتیاد یا سیگارکشیدن کشنده است

قالب: عکس

پیام: سبک زندگی سلامت محور  و تأیید کردن ارزش سلامتی

تصویر پایین راست

فرستنده :وزارت فرهنگ وارشاد

گیرنده: خانواده ها

هدف: فرهنگ سازی

قالب : پوستر

پیام: توجه به خانواده و اینکه باید طرز درست استفاده از موبایل رایاد بگیریم

عکس و مکث صفحه 25 کتاب تفکر و سواد رسانه ای

فرستنده : حامیان سلامت مردم
مخاطب: همه مردم
هدف: اهمیت دادن به سلامتی

قالب: کاریکاتور

پیام: پیشرفت تکنولوژی و فناوری ها  باعث عدم تحرک شده و منجر به چاقی می گردد.

تصویر فعالیت در خانه  صفحه 25

فرستنده: طرفداران محیط زیست

مخاطب: همه مردم

هدف: حمایت ازمحیط زیست

قالب: پوستر

پیام: هشدار در مورد اینکه در اثر فعالیتهای ما، زمین در حال گرم شدن است

تصویر صفحه ی  26

فرستنده : حامیان هنرمندان

مخاطب: همه مردم

هدف: فرهنگ سازی در اهمیت هنر و هنرمند

قالب: کاریکاتور

پیام: هنر هنرمند از درونش نشأت می گیرد(از کوزه همان برون تراود که در اوست)

گفتگوی کلاسی صفحه ی 22 کتاب تفکر و سواد رسانه ای

برنامه خندوانه

قالب: طنز

مفاهیم مستقیم و غیر مستقیم : مستقیم طنز، سرگرمی، غیر مستقیم : فرهنگ سازی، توجه به کتاب و کتابخوانی، تقابل با لطیفه های قومی، وحدت ملی، خود دکور خندوانه هم نمادی از پرچم ایران است، آواهای محلی، شخصیت محلی در برنامه ،مهمانهای از قومیت های مختلف کشور همه نشان از توجه به وحدت ملی دارد ، تبلیغات هم زیاد دارد برای ایرانسل، وسایل خانگی اسنوا و ....

مالک پیام : شبکه نسیم و رامبد جوان

جامعه هدف: همه ی مردم

چه سبک زندگی در آن ارائه شده است : شادی ، تکثرگرایی، کمپیهای علمی و آموزشی

بخشی که حذف شده است می شود گفت مثلا جنبه علمی ندارد، جنبه خبری ندارد و ...

آیا این پیام درهر فرهنگ دیگری .... این سوال اشاره به فرامتن هم دارد که در فصل مخاطب شناسی به طور مفصل پرداخته می شود . خیر همه می دانیم که شادی و مفهوم شادی در فرهنگ های مختلف فرق می کند مطالبی که برای ما خنده دار است مثل تصویر که دستهای جواد رضویان بسته شده است ممکن است در فرهنگ دیگری یا برای شخص دیگری توهین محسوب شود و ... ممکن است ما بهم خندیدن را قبول داشته باشیم ولی در جایی دیگر نوعی بی اخلاقی محسوب شود و ...